Σαν σήμερα: 13 Δεκεμβρίου 1803 το ολοκαύτωμα των Σουλιωτών στο Κούγκι

 Αν
ψάξουμε στη σύγχρονη ελληνική ιστορία κάποιους που να έμοιαζαν στο θάρρος και
τη γενναιότητα στους αρχαίους Σπαρτιάτες, τότε σίγουρα μέσα στις κορυφαίες
επιλογές μας θα ήταν και οι Σουλιώτες οι οποίοι με θυσίες όπως το ολοκαύτωμα
στο Κούγκι που έγινε μια ημέρα σαν σήμερα, κέρδισαν αυτή τη θέση επάξια.

 

Το
Σούλι ήταν μια άγρια περιοχή. Αυτό πιθανότατα είχε να κάνει με τον τόπο που
ήταν χτισμένα τα 11 χωριά του. Σφηνωμένο μέσα στα βράχια το Σούλι έστεκε εκεί
επειδή οι σκληροτράχηλοι κάτοικοί του ένιωθαν πως αυτή ήταν η αποστολή τους. Να
υπερασπίζονται τα χώματα του. Να μην προσκυνούν σε όσους επιβουλεύονταν την
ελευθερία τους. Και το έκαναν αυτό με κάθε τίμημα. Ακόμα και με την ίδια τους
τη ζωή. Το έδειξαν αυτό οι Σουλιώτισσες με τον χορό του Ζαλόγγου. Το έκαναν και
οι Σουλιώτες με μπροστάρη του καλόγερο Σαμουήλ που, μια ημέρα σαν σήμερα,
θυσιάστηκαν για να κάνουν πικρή τη νίκη του Αλή Πασά.

 

Οι τρεις πόλεμοι του Αλή Πασά κατά των Σουλιωτών

Το
να πατήσει ο Αλή Πασάς το Σούλι μόνο εύκολη υπόθεση δεν ήταν. Οι Σουλιώτες, δεν
ήταν εύκολος αντίπαλος. 

Από μικροί γυμνάζονταν στα όπλα και δεν γνώριζαν τίποτε
άλλο, παρά την τέχνη του πολέμου.
Χωράφια δεν είχαν και όσοι δεν ήταν κτηνοτρόφοι ήταν οπλαρχηγοί και έκαναν
«δουλειές» (μια από αυτές ήταν και η επι πληρωμή... προστασία) στις γύρω
περιοχές. 

 

Οι Σουλιώτες σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο,
ήταν «κράμα Ελλήνων και εξελληνισθέντων Αλβανών». Μιλούσαν Αλβανικά και
δευτερευόντως Ελληνικά. Ήταν χωρισμένοι σε 47 μεγάλες οικογένειες (φάρες), με
σπουδαιότερες αυτές των Ζέρβα, Τζαβέλα, Δράκου, Δαγκλή, Κουτσονίκα, Μπότσαρη,
Καραμπίνη και Νίκα.

 

Είχαν
μια ιδιότυπη αυτονομία αφού πλήρωναν ένα χαράτσι στο Σουλτάνο για να μπορούν να
διαφεντεύουν τον τόπο τους. Όσο ο καιρός περνούσε, ωστόσο, τόσο πιο ισχυροί
γίνονταν και όσο πιο ισχυροί γίνονταν τόσο μεγαλύτερα προβλήματα δημιουργούσαν
σε αγάδες και μπέηδες οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν στον Σουλτάνο και αυτός έδωσε
εντολή στον Αλή Πασά να στραφεί εναντίον τους.

Αυτό,
ωστόσο, μόνο εύκολο δεν ήταν. Την άνοιξη του 1789, ο Αλή Πασάς εκστράτευσε κατά
των Σουλιωτών με 10.000 Τουρκαλβανούς. Η εκστρατεία αυτή κράτησε τέσσερις μήνες
και τελείωσε με περίλαμπρη νίκη των Σουλιωτών αφού όχι απλά υπερασπίστηκαν τον
τόπο τους αλλά στο τέλος «έκοψε» και μισθό στους οπλαρχηγούς προκειμένου να
αναλάβουν την ασφάλεια της περιοχής!

 

Το 1792 ο
Αλή Πασάς, επιχείρησε δεύτερη εκστρατεία κατά των Σουλιωτών. Πάλι με δύναμη 10.000
Τουρκαλβανών. Υπό τη διοίκηση του Γεωργίου Μπότσαρη, του Λάμπρου Τζαβέλλα και
του Δήμου Δράκου, οι Σουλιώτες κράτησαν για δεύτερη φορά μακριά τον στρατό του
Αλή Πασά. Ενδεικτικό της νέας ήττας του Πασά ήταν πως σκοτώθηκαν 2.000
Τουρκαλβανοί και μόλις 74 Σουλιώτες.

 

Αφού
είδε και απόειδε ο Αλής Πασάς κατάλαβε πως ο μόνος τρόπος για να καταφέρει να
κάνει τους Σουλιώτες να λυγίσουν είναι στην ουσία μια πολυορκία η οποία θα
έβαζε σε απομόνωση τους Σουλιώτες. Έτσι, τυπικά ο τρίτος πόλεμος ξεκινάει το
1800 με τον Πασά να πραγματοποιεί πολλές και διαδοχικές μάχες αλλά ταυτόχρονα
να φτιάχνει και κάστρα γύρω από το Σούλι προκειμένου να μένει εκεί ο στρατός
του. Έτσι, μπορεί οι Σουλιώτες να κέρδιζαν τις μάχες, αλλά, ουσιαστικά αυτό
ήταν χωρίς αντίκρισμα αφού ο στρατός του Αλή Πασά, δεν έφευγε από την περιοχή
αλλά υποχωρούσε για μερικές ώρες ή ημέρες στα κάστρα μέχρι να επαναλάβει τις
επιθέσεις. Κάπως έτσι το Σούλι βρέθηκε σε μια πολιορκία διαρκείας. Τρόφιμα,
όπλα και πυρομαχικά άρχισαν να γίνονται είδος προς... εξαφάνιση και η φαγωμάρα
«έσπασε» την ενότητα ανάμεσα στις φάρες.

 

Η θυσία του Σαμουήλ

Τελικά,
ο κλοιός γύρω από το Σούλι ήταν αδιαπέραστος και οι Σουλιώτες αναγκάστηκαν να
συνθηκολογήσουν στις 12 Δεκεμβρίου 1803. Ο Αλή Πασάς, ωστόσο, ήταν αμείλικτος.
Απαίτησε να του παραδώσουν το Σούλι. Να φύγουν όλοι από τον τόπο τους. Έτσι και
έγινε. Άρχισαν να χωρίζονται σε τρεις ομάδες προκειμένου (όπως νόμιζαν) να
φύγουν από το Σούλι αλλά με τη μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια. Η αναχώρηση ορίστηκε
για τις 16 Δεκεμβρίου.

Ο
καλόγερος Σαμουήλ, ωστόσο, μαζί με πέντε ακόμα Σουλιώτες παρέμεινε στο Κούγκι
και όταν, μια ημέρα σαν σήμερα, οι Τούρκοι πήγαν για να το πάρουν και κυρίως να
κάνουν δική τους την πυριτιδαποθήκη της Μονής του Αγίου Αθανασίου, ο καλόγερος
έβαλε φωτιά και την ανατίναξε συμπαρασύροντας στο θάνατο πολλούς Τούρκους!

 

Λέγεται
πως όταν οι Τούρκοι πήγαν
να καταλάβουν το Κούγκι ένας από τους ανθρώπους του Αλή Πασά προκάλεσε τον
Σαμουήλ: «Πόσα κολαστήρια στοχάζεσαι καλόγερε, θα σε κάμη ο Βεζύρης
οπόταν σε βάλει εις το χέρι, από το οποίο και δε γλιτώνεις»;. Εκείνος
φέρεται να του απάντησε: «Δεν είναι άξιος ο Βεζύρης να πιάση άνθρωπον,
όστις εκτός οπού δε φοβάται, γνωρίζει και άλλον δρόμον: του θανάτου…».
Η κίνηση αυτή εξόργισε τον Αλή Πασά που θεώρησε πως οι Σουλιώτες καταπάτησαν τη
συμφωνία για αναίμακτη παράδοση προκειμένου να φύγουν όλοι στη συνέχεια με
ασφάλεια και έτσι αποφάσισε να τους κυνηγήσει μέχρι τέλους.

 

Μόνο η
πρώτη ομάδα, αυτή του Φώτου Τζαβέλα έφτασε ασφαλής στην Πάργα. Η δεύτερη υπό
τους Μποτσαραίους με κατεύθυνση τα Άγραφα, χτυπήθηκε από τον Αλή στη Μονή του
Σέλτσου (20 Απριλίου 1804), με αποτέλεσμα να υπάρξουν πολλά θύματα. Η
τρίτη φάλαγγα δέχθηκε επίθεση στο Ζάλογγο. Πολλοί φονεύθηκαν, ενώ 60 γυναίκες
με τα παιδιά τους χόρεψαν το Χορό του Ζαλόγγου και γκρεμίστηκαν στα
βράχια για μην πιαστούν αιχμάλωτες.  Μετά την πτώση του Σουλίου ο Αλή Πασάς
έκτισε στο Κούγκι θερινή έπαυλη και την επάνδρωσε.

 

Οι
Σουλιώτες επέστρεψαν στον τόπο τους την Άνοιξη του 1820, 17 χρόνια μετά τον
διωγμό τους, όταν εκμεταλλευόμενοι την οριστική ρήξη ανάμεσα τον Αλή Πασά και
τον Σουλτάνο, έκαναν συμφωνία με τον πρώην εχθρό τους ο οποίος τους επέτρεψε να
γυρίσουν αρκεί να πολεμούν στο πλευρό του. Δυο χρόνια αργότερα αναγκάστηκαν
όμως και πάλι να φύγουν από το Σούλι μετά τη συντριβή των επαναστατημένων
Ελλήνων στη Μάχη του Πέτα. Στο τέλος της Επανάστασης μόνο 200 Σουλιώτες
είχαν επιζήσει. Το 1963 , έγιναν ανασκαφές και ανεγέρθηκε ξανά ο ναός της Αγίας
Παρασκευής ενώ σήμερα, πλέον, από τα 11 χωριά του Σουλιου μόνο η Σαμονίβα
κατοικείται από ανθρώπους, όμως (γενεολογικά) δεν έχουν καμία σχέση με τους
Σουλιώτες. 

 

Δείτε    

Bίντεο: H αναπαράσταση της ανατίναξης του Κουγκίου - Και άλλες φωτογραφίες από την εκδρομή των Λαγκιωτών στο Κούγκι