Απόκριες στη Λάγκα - Το έθιμο του Χάσκα

Μ ε την έναρξη του Τριωδίου η εκκλησία προετοιμάζει το χριστιανό για τη Μεγάλη Σαρακοστή, προ του Αγίου Πάσχα.



Στο χωριό μας, στις Απόκριες δεν γίνονταν καρναβαλικές εκδηλώσεις ούτε και γιορτάζονταν, όπως καθιερώθηκαν σήμερα  τα κούλουμα και η Καθαρή Δευτέρα.

Αετους και μεις πετούσαμε και μάλιστα χωρίς προβληματισμούς, όπως συμβαίνει σήμερα με το μπλέξιμο σε τηλεφωνικές ή ηλεκτρικές γραμμές της ΔΕΗ.



Φωτιές ανάβαμε, φωτιές μεγάλες να κάψουμε το διάβολο, ώστε ανενόχλητοι από πειρασμούς να φτάσουμε με προσευχή και νηστεία στο Άγιο Πάσχα.



Οι φωτιές (χαραμποτζούνες) στήνονταν σε τρία κυρίως επιλεγμένα εκ των προτέρων σημεία, όσες και οι γειτονιές του χωριού.

Κλαδιά και βάτα συγκεντρώνονταν άφθονα από τους νέους της γειτονιάς. Μια δικαιολογημένη απ όλους προσπάθεια ήταν η φωτιά της γειτονιάς τους να ξεχωρίσει σε όγκο και ύψος. Για το λόγο αυτό και η προσπάθεια συγκέντρωσης βάτων κρατούσε κάοιες μέρες.



Πολλές φορές για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, κάποιοι νέοι, προφανώς τολμηροί, αποτολμούσαν αφαίρεση βάτων από αντίπαλες γειτονιές.

Η τακτική αυτή ήταν γνωστή, γι αυτί και πάντα υπήρχαν φύλακες. Ήταν ένα είδος παιδιάς που σηματοδοτούσε τη στρατηγική ικανότητα αρπαγής αφ΄ενός και την έλλειψη ικανότητας να διαφυλάξουν την περιουσία τους οι αντίπαλοι.



Στο κέντρο της φωτιάς στήνονταν ένας πανύψηλος κορμός δέντρου και γύρω του κλαδιά.



Τις προχωρημένες απογευματινες ώρες ανάβονταν οι φωτιές.

Προσπάθεια όλων ήταν να μη γίνει ταυτόχρονο άναμα όλων.



Επιθυμία, θέληση όλων, ήταν να βρεθούν όσο το συνατόν περισσότεροι κάτοικοι στο άναμα, για να συμετάσχουν όλοι μαζί στο χορό και τα τραγούδια που στήνονταν γύρο από τη φωτιά.



Πολλά τα σκωπτικά τραγούδια που λέγονταν. Μεταφέρω κάποια από αυτά:

Πως στουμπίζουν το πιπέρι οι διαβόλοι καλογέροι

Με τον κώλο το στουμπίζουν και το διπλοκοσκινίζουν

Και ένα σωρό άλλα  ανεπίτρεπτα για τον γράφοντα να αναφερθούν.

Οι γιαγιάδες που παρακολουθούσαν την εκδήλωση συνεχώς διαμαρτύρονταν για τις ντροπές αυτές και συνεχώς στόλιζαν τους εκτρεπομένους μ΄ένα σωρό κοσμητικά επίθετα όπως γαϊδούρια κλπ.

Όταν πια είχε καεί και το τελευταίο τεμάχιο του στύλου ακολουθούσαν ευχές και όλοι αποχωρούσαν για τα σπίτια τους.

Το βράδυ ακολουθούσε συγκέντρωση στο σπίτι όπου έμεναν οι γέροι γονείς.

Εκεί στρώνονταν τραπέζι με φαγητά, των οποίων κυρίαρχο προϊόν ήταν το γάλα. Γαλατόπιτες, γιαούρτια, τυριά κλπ.

Μετά το φαγητό ακολουθούσε το παιχνίδι του Χάσκα.

Ο Χάσκας ήταν ένα παιχνίδι, το οποίο δυστυχώς κι αυτό, όπως και τόσα άλλα έχουν λησμονηθεί.

Η τηλεόραση και η αφθονία τόσων παιχνιδιών που κυκλοφορούν, έχει αποβάλει πολλά από τα πατροπαράδοτα έθιμα.

Το παιχνίδι του Χάσκα κρατούσε ώρα πολύ. Όταν πια ανακηρύσσονταν ο νικητής και επειδή η ώρα ήταν πια προχωρημένη, αποχωρούσαν, αφού πρώτα φιλούσαν το χέρι των πρεσβυτέρων, ζητώντας τους συγχρόνως και συγχώρεση για κάποια ανυπακοή.

Την επομένη, Καθαρά Δευτέρα, από τις πρώτες πρωινές ώρες άρχιζε η σχολαστική καθαριότητα της κουζίνας και όλων των υπαρχόντων σ΄αυτήν σκευών.

Ήταν τόσο σχολαστική αυτή η καθαριότητα, ώστε πολλές φορές υπερέβαινε τα εσκεμμένα.

Νερό βραστό και στάχτη ήταν το υλικό που χρησιμοποιούσαν αντί των σημερινών.

Στο τραπέζι πια τη θέση έχουν όλα τα νηστίσιμα.

Μια νηστεία που θα συνεχιστεί μέχρι και την Ανάσταση.

Και κανείς δεν διαμαρτύρονταν και ούτε ποτέ κάποιος παρέβηκε αυτές τις εντολές.

Την περίοδο αυτή  δεν τελούνταν διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις, όπως αρραβώνες  και οποιαδήποτε άλλη εκδήλωση που απαιτούσε γλέντια και χορούς.

Από το βιβλίο του Σωτήρη Γ.Καλύβα
''Από τον ένδοξο Βράχο του Σουλίου στη Λάγκα. Ένα ταξίδι στο χρόνο''