Μονή Αγίων Αναργύρων Μελισσοτόπου Καστοριάς - ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΕΣ φωτογραφίες του Πέτρου Σαρηπανίδη

Οι Άγιοι Ανάργυροι είναι μία από τις μονές του νομού Καστοριάς. Ιδρύθηκε το 1754.

Η παράδοση λέει ότι υπήρχε ένα θαυματουργικό αγίασμα της Παναγίας, που υπάρχει μέχρι σήμερα και αναβλύζει δεξιά του διάδρομου προς τους Ξενώνες, και οι ντόπιοι κάτοικοι είχαν χτίσει έναν μικρό ναό του Αγ. Παντελεήμονα στη θέση αυτή, όπου ο Αλέξιος Α' Κομνηνός βρήκε ίαση μετά από ένα σοβαρό τραυματισμό κατά τις μάχες με τους Νορμανδούς του Ροβέρτου Γυισκάρδου και την εκδίωξη τους από το Δυρράχιο και την πόλη της Καστοριάς. 

Το 1457 οι Κωνσταντινοπολίτες μοναχοί Κοσμάς και Δαμιανός έφτασαν εδώ και ανασύστασαν τη μονή, που έκτοτε τιμά τους Αγ. Ανάργυρους. 

Έκτισαν εδώ νέο καθολικό και μερικά ακόμη κελιά, ενώ μετέφεραν μαζί τους ορισμένα ιερά κειμήλια και λείψανα αγίων από την Κωνσταντινούπολη, με σημαντικότερο το ξυλόγλυπτο τέμπλο της Παναγίας Βλαχερνίτισσας. 

Περί το 1470 ο όσιος Νεκτάριος ασκητεύει για μικρό διάστημα εδώ και το 1734 η μονή καταστρέφεται από επιδρομές Τουρκαλβανών. Τότε, ο μοναχός Γεράσιμος ανακατασκευάζει το μοναστήρι το 1754 και ιδρύει σχολείο, όπως γινόταν εξάλλου στα περισσότερα μοναστήρια στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Στα τέλη του 1774, όπως αναγράφεται σε εγχάρακτη μαρμάρινη πλάκα στο προαύλιο χώρο της μονής, φιλοξενήθηκε ο Κοσμάς ο Αιτωλός πριν την δεύτερη περίοδο του ιεραποστολικού του έργου (1775-1776) στην Ήπειρο, Νότια Αλβανία, Δυτική Στερεά Ελλάδα. Το 1800 περίπου ανοικοδομείται ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής πάνω στο αγίασμα και το 1858 το νέο καθολικό της μονής, μια τρίκλιτη, ξυλόστεγη βασιλική, που σώζεται ως τις μέρες μας:

    ΙCΤΟΡΗΘΗ Ο ΘΕΙΟΣ ΚΑΙ ΠΑΝCΕΠΤΟC ΝΑΟC EN ONOMATI THC ZΩΟΔOXOY ΠHΓHC AΡXIEΡATEYONTOC TOY ΠANIEΡOTATOY AΓIOY KAΣTORIAC KYΡ KYΡ NEOΦΥTOY TOY ΠANOCIOTATOY KAΘHΓOYMENOY ΓΕΡΑCΙΜΟΥ ΕΝ ΕΤΕΙ ạω (1800)    

Κατά τη διάρκεια των τραγικών γεγονότων του Μακεδονικού Αγώνα, η μονή προσέφερε τα μέγιστα. Τον Αύγουστο του 1903 συγκεντρώθηκαν εδώ περίπου 5000 γυναικόπαιδα από τα γύρω χωριά μετά την εξέγερση του Ίλιντεν με πρωτοβουλία του τότε Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη για τη προσωρινή συντήρησή τους.

 Όμως, το φιλανθρωπικό έργο της μονής δεν σταματά εδώ, καθώς ήδη από τον 19ο αι. υπήρχε Ιερατική Σχολή και στη διάρκεια του 20ου λειτούργησε άσυλο ασθενών-απόρων ηλικιωμένων και παιδικές κατασκηνώσεις. 

Την δεκαετία του 1930, μετά από εισήγηση του τότε Επισκόπου Ιωακείμ Λεπτίδη, στην Ιεραρχία και αυτή με τη σειρά της στο υπουργείο εξεδόθη Βασιλικό Διάταγμα και ανέλαβε την διαχείριση της Αγ. Παρασκευής Βασιλειάδας, των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Τσούκας και Αετού Φλώρινας, του Αγ. Νικολάου Κορομηλιάς και του Αγ. Γεωργίου Επταχωρίου, ως μετόχια της. Απέκτησε από δωρεές και διαχειρίζονταν μεγάλη κτηματική και κτηνοτροφική περιουσία καλλιεργώντας ακόμα και αμπέλια, τα υπερμεγέθη βαρέλια για την αποθήκευση του κρασιού μπορεί να τα ιδεί κανείς μέχρι σήμερα. Στον Εμφύλιο πυρπολήθηκε το καθολικό και καταστράφηκαν πολλά αρχεία της πλούσιας βιβλιοθήκης, με αποτέλεσμα η μονή να εισέλθει σε μια περίοδο παρακμής με μόνο μοναχό τον γέροντα Αμβρόσιο. Από το 1987 ξεκίνησε η ανασυγκρότηση και επέκταση της μονής, που διαθέτει πλέον πλήθος παρεκκλησιών και μια αξιόλογη βιβλιοθήκη.

σ.σ. Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Πέτρο Σαρηπανίδη, για τη διάθεση των -πραγματικά μοναδικών- φωτογραφιών του.

©tsardaki