Σκάρφη - Σκάρφι

Καλημέρα φίλοι μου. σήμερα θα αρχίσουμε μια βόλτα στη φύση της Λάγκας που αρχίζει και αναγεννάται και μας προσφέρει την τόσο πολύτιμη βοήθειά της στη ζωή μας, τόσο με την απαράμιλλη ομορφιά της, όσο και με τα θαυμαστά βότανά της. 

Φυσικά και δε μπορούμε να εξαντλήσουμε το θέμα έτσι απλά κι εύκολα, αλλά μια πρώτη γνωριμία είναι εύκολα πραγματοποιήσιμη.

Σήμερα λοιπόν θα παρουσιάσουμε την ΣΚΑΡΦΗ.

«Σκάρφη»/ τρελλόχορτο (Ελλεοβόρος ο κυκλόφυλλος) –Helleborus cyclophyllus Boiss

«τα σύκα- σύκα και η σκάρφη- σκάρφη» είναι η αρχική παροιμία, αλλά λόγω της μη αναγνωρισιμότητας του φυτού, οι άνθρωποι επέλεξαν να αλλάξουν ελαφρώς τη λέξη, κατά το πώς τους βόλευε.

Η Σκάρφη είναι ένα πολυετές και ποώδες φυτό ύψους 30 – 40 εκατοστών, που απαντάται παντού στη Λάγκα περί τα τέλη του Χειμώνα και τις αρχές της Άνοιξης. Στην πραγματικότητα, είναι τόσο ανθεκτικό φυτό, που μόλις αρχίσει ο καιρός και βελτιώνεται, ξεπροβάλλει το ήδη ανθισμένο φυτό μέσα από τα χιόνια.    Η μορφή του φυτού αυτού είναι ιδιαίτερη. Δε μοιάζει με κανένα άλλο και αναγνωρίζεται αμέσως. Δεν υπάρχει περίπτωση να περπατήσει κανείς στης Λάγκας τις πλαγιές και να μην παρατηρήσει την σκάρφη. Υπάρχει έτσι κι αλλιώς σε μεγάλες ποσότητες.

Είναι φυτό ποώδες πολυετές, με βραχύ και ισχυρό μαύρο ρίζωμα. Φύλλα σύνθετα παλαμοειδή, εμφανιζόμενα ταυτόχρονα ή λίγο μετά τους ανθοφόρους βλαστούς. Βλαστοί με ύψος 15-40 εκατοστά. Φύλλα βάσης κατά πολύ μικρότερα από τα φύλλα της βάσης. Άνθη 2-5, μεγάλα, κωδωνοειδή. Τμήματα περιανθίου ελλειπτικά, κιτρινοπράσινα. Καρπός σωροκάρπιο από 3-6 θυλάκους. Σπέρματα 5-8 καστανά με σαρκώδες πλευρικό πτερύγιο (ελαιόσωμα). Ανθοφορεί από το Φεβρουάριο έως το Μάιο.

Η σκάρφη διαθέτει την ουσία ελλεβορίνη, που έχει πολλές καταπραϋντικές και θεραπευτικές ιδιότητες και γι’ αυτό χρησιμοποιείται από την επίσημη φαρμακολογία και ιατρική, καθώς και από τη λαϊκή ιατρική και θεραπευτική. Οι αρχαίοι Έλληνες, όταν έβλεπαν κάποιον ατίθασο και νευρικό άνθρωπο, χρησιμοποιούσαν την παροιμιώδη έκφραση «ελλεοβόρου δείται», δηλαδή πρέπει να πάρει ελλεόβορο (σκάρφη), διότι έχει ανάγκη ηρεμίας και ύπνου.

Τα ζώα δεν τρώνε τη σκάρφη, επειδή η εμπεριεχόμενή της ουσία ελλεβορίνη είναι δηλητηριώδης. Λόγω αυτής της θανατηφόρας ιδιότητάς της, οι μνησίκακοι χωρικοί της παλαιάς εποχής "σκάρφιζαν" (δηλητηρίαζαν} με τη ρίζα και το απόσταγμα του εν λόγω φυτού τα αιγοπρόβατα και τα οπωροφόρα δέντρα των εχθρών τους. Συγκεκριμένα, ράντιζαν με χυμό σκάρφης τις ανάλογες ζωοτροφές και τοποθετούσαν μέσα σε σχισμές των «μισητών» δέντρων ρίζες σκάρφης, που τα ξήραιναν αμέσως.

Χρησιμοποιούμενα μέρη:

•Βλαστοί και ρίζες..

Τρόπος χρήσης:

•Χρήση εσωτερική, εξωτερική φαρμακευτικό, δηλητηριώδες.

Συστατικά:

•Γλυκοζίτες όπως η ελλεβορεϊνη, σαπωνίνες όπως η ελλεβορίνη, ακονιτικό οξύ κλπ.

Ιδιότητες:

•Ανθελμινθικό, καθαρτικό, παυσίπονο των δοντιών, δηλητηριώδες.

Χρήσεις:

•Παυσίπονο των δοντιών. Ανθελμινθικό, ισχυρό καθαρτικό, κατά των εξωτερικών παρασίτων (ψείρες).

Λίγη ιστορία

Κατά την αρχαιότητα θεωρούνταν θεραπευτικό της τρέλας. Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα χρησιμοποιούνταν στα ψυχιατρεία. Εξ ου και το χαρακτηριστικό του όνομα, ως τρελλόχορτο.

Το φυτό ήταν γνωστό και κατά την αρχαιότητα ως θεραπευτικό βότανο της τρέλας. Ό μάντης Μελάμπους, Ιερέας του Απόλλωνα, ήταν επιφορτισμένος με την παρακολούθηση των γυναικών στις διονυσιακές γιορτές. Όταν οι γυναίκες το παράκαναν με το κρασί, τους έδινε γάλα από κατσίκι πού είχε φάει ελλέβορο γιατί το φυτό αυτό είχε την ιδιότητα να ξεμεθάει.

Ο Πλίνιος γράφει ότι ο Μελάμπους, , που έζησε περί το 1400 πΧ., χρησιμοποιούσε τα φυτά για να εξαγνίσει τη μανία. Θεράπευσε τις κόρες του βασιλιά του Άργους Πρώτου από την μανία τους να θεωρούν τους εαυτούς τους μοσχίδες. Το βότανο το χρησιμοποιούσαν στην αρχαιότητα ως δηλητήριο με το οποίο θανάτωναν τους εγκληματίες. Επίσης άλειφαν με αυτό τις μύτες των βελών. Το χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο κατά της χολέρας. 

Μέχρι και τον 19ο αιώνα ο ελλέβορος χρησιμοποιούνταν στα ψυχιατρεία για τη θεραπεία της τρέλας. Στη λαϊκή θεραπευτική χρησιμοποιείται ως παυσίπονο για τη θεραπεία της οδονταλγίας.

Σε άλλες χώρες χρησιμοποιούνταν παλιά τα φυτά για να ευλογήσουν τα βοοειδή και να κρατήσουν μακριά τα κακά πνεύματα ή για τη θεραπεία διαφόρων νόσων  των πτηνών.

Η σκάρφη μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα χρησιμοποιούταν ως τοπικό επίθεμα για την αποτροπή των ανεπιθύμητων κυήσεων, δηλαδή για τεχνητές αποβολές.

Οι ρίζες της επίσης χρησιμοποιούνταν σε πολύ ισχυρούς πονόδοντους, αλλά συνήθως με καταστρεπτικές συνέπειες, γιατί στη συνέχεια το δόντι στο οποίο είχε τοποθετηθεί σκάρφη, έπεφτε.

Στη λαογραφία της Λάγκας σε πολύ παλαιότερους χρόνους, μια συνήθεια που είχαν ήταν ότι μόλις έβρισκαν τα πρώτα άνθη της σκάρφης, έπρεπε να φάνε από ένα για να είναι γεροί. Όμως είναι άγνωστο αν τελικά το έκαναν, επειδή είναι άκρως τοξικό φυτό. Αυτό πιθανόν συνέβαινε επειδή είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό φυτό. Ανθίζει ακόμα και κάτω από το χιόνι. Επίσης, αργότερα κατά τους πολέμους ενάντια στην πατρίδα μας, όταν ο κατακτητής αποφάσιζε να επιτάξει τα υποζύγια προς διευκόλυνσή του, μόνο ένα πολύ μικρό κομματάκι φύλλου σκάρφης περίπου 1εκ χρειαζόταν για να κουτσάνει το ζώο για ένα εικοσιτετράωρο, όσο δηλαδή χρειαζόταν για να το απορρίψει ο εχθρός.

Όπως και να’ χει, αν δεν γνωρίζουμε πως, καλό είναι να μην ασχοληθούμε προσωπικά με το φυτό, λόγω της μεγάλης τοξικότητάς του. Αλλά μπορούμε να θαυμάσουμε για άλλη μια φορά το φυτό που αποτελεί μέρος των θαυμάτων της λαγκιώτικης γης που έδωσε απλόχερα η φύση στον τόπο μας.

 Πηγή

Μαρία Παπαϊωάννου

σ.σ. lagka.gr : Πριν χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε «φάρμακο» ή βότανο ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΕΙΤΕ τον ΙΑΤΡΟ ή  τον ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟ σας....